ڪراچي جي راجا ڪامران لاءِ، پاڪستان جي پهرين اليڪٽرڪ بس سروس لاءِ پنهنجي موٽر سائيڪل تبديل ڪري کيس روڪ رقم بچائي ڏني ۽ شهر جي آلودگي کان بچڻ ۾ مدد ڪئي.
گاڏين ۽ صنعتن، پاور پلانٽس ۽ سرن جي بٺن مان هوا جي آلودگي کي گهٽائڻ لاءِ هلندڙ سال جنوري ۾ ملڪ جي مالياتي راڄڌاني ۾ آل اليڪٽرڪ بسون متعارف ڪرايون ويون هيون.
منهنجي 50 سالن جي صحافي مون کي فون تي ٻڌايو ته نه رڳو اليڪٽرڪ بس سروس منهنجي هفتيوار سفر جي خرچ کي گهٽائي ڇڏيو آهي، پر هن کي ڪم تي وڃڻ لاءِ سائيڪل تي سوار ٿيڻ دوران پٺيءَ ۾ سور پئجي ويندو هو.
ڪامران جو چوڻ هو ته هن وقت 50 جي شروعاتي فليٽ مان صرف 10 بسون هلي رهيون آهن ۽ ڪڏهن ڪڏهن انهن مان هڪ کي پڪڙڻ لاءِ 45 منٽن جو انتظار ڪرڻو پوندو آهي.
سوئٽزرلينڊ جي گدلاڻ بابت ٽيڪنالاجي ڪمپني آئي ڪيو ايئر موجب، شهري ماحولياتي گدلاڻ پاڪستان ۾ هڪ وڏو ۽ ڊگهو مسئلو آهي، پاڪستان 2021 ۾ هوا جي خراب معيار جي لحاظ کان دنيا جي 118 ملڪن ۾ ٽئين نمبر تي آهي.
گلوبل برڊن آف ڊيزيز مطالعي ۾ چيو ويو آهي ته خراب هوا جو معيار 224 ملين ماڻهن جي ڏکڻ ايشيائي ملڪ ۾ موت جو هڪ وڏو سبب آهي، جنهن جي نتيجي ۾ 2019 ۾ اندازي مطابق 236,000 وقت کان اڳ فوتگيون ٿيون.
شهرن جهڙوڪ پشاور ۽ ڪراچي روڊن تي گاڏين جي وڌندڙ تعداد جي باري ۾ وڌندڙ خدشن کي منهن ڏيڻ لاءِ سبز ٽرانسپورٽ کي هٿي ڏيڻ جي منصوبن جو اعلان ڪيو آهي.
ڪراچي جون 50 بجلي تي هلندڙ بسون گهٽ ۾ گهٽ 70 مسافر کڻي سگهن ٿيون ۽ هڪ ئي چارج تي 240 ڪلوميٽر (149 ميل) سفر ڪري سگهن ٿيون.
هنن بسن جي قيمت 15 ملين ڊالر هئي ۽ هڪ ٽرانسپورٽ ڪمپني پاران پبلڪ-پرائيويٽ پارٽنرشپ تحت خريد ڪيون ويون.
سنڌ جي ٽرانسپورٽ ۽ ماس ٽرانزٽ کاتي جي سيڪريٽري عبدالحليم شيخ موجب، حڪومت ايشيائي ترقياتي بئنڪ سان ڳالهيون ڪري رهي آهي ته جيئن 100 وڌيڪ بسون خريد ڪرڻ لاءِ 30 ملين ڊالر قرض حاصل ڪيو وڃي.
هن چيو ته اسان ماڻهن کي گدلاڻ کان پاڪ، آرامده ۽ لگزري بسون فراهم ڪرڻ چاهيون ٿا ۽ تربيت يافته اسٽاف پڻ ڏيڻ گهرون ٿا، ته جيئن انهن کي دونهون ڇڏيندڙ ڪارن ۽ موٽر سائيڪلن کي استعمال ڪرڻ کان روڪيو وڃي.
انهيءَ باوجود ماحولياتي ۽ شهري ماهرن سوال ڪيو آهي ته ڇا بجلي تي هلندڙ بسن جي ننڍڙي انگ سان هڪ اهم اثر پوندو ۽ هڪ وسيع ۽ وڌيڪ ٽرانسپورٽ جي بحالي جو مطالبو ڪيو آهي.
موسمياتي تبديلي واري وزارت جو چوڻ آهي ته ماحولياتي گدلاڻ ملڪ جي اهم ماحولياتي مسئلن مان هڪ آهي ۽ پاڪستان جي گهٽ ۾ گهٽ 40 سيڪڙو ماحولياتي گدلاڻ گاڏين جي ڪري ٿيندي آهي.
نومبر 2019 ۾، پاڪستان جي حڪومت پنجن سالن اندر 5 ملين اليڪٽرڪ موٽرسائيڪلون ۽ رڪشا، گڏوگڏ 100,000 کان وڌيڪ اليڪٽرڪ ڪارون، بسون ۽ ٽرڪون ٽرانسپورٽ سسٽم ۾ متعارف ڪرائڻ جو هدف مقرر ڪيو، پر موجوده تعداد جو ڪوبه پتو ناهي.
پاڪستان جو ڊگھي مدي وارو مقصد اھو آھي ته 2030 تائين وڪرو ٿيندڙ سمورين ڪارن ۽ ٽرڪن جو اڌ حصو اليڪٽرڪ ھجي ۽ سموريون موٽر سائيڪلون ۽ بسون اليڪٽرڪ ھجن ۽ عام طور تي ان تاريخ تائين گرين ھاؤس گيس خارج ٿيڻ کي گھٽائڻ لاءِ ڪوششون ڪيون وڃن.
ڪراچي ۾، 50 نيون اليڪٽرڪ بسن کان علاوه، حڪومت 250 گاڏين جو نيٽ ورڪ به شروع ڪري رهي آهي، جيڪي بائيو ميٿين ذريعي هلن ٿيون، جيڪي مينهن جي ڀاڻ مان تيار ٿين ٿيون.
ماحولياتي صلاحڪار فرم دريا ليب جي ياسر حسين جو چوڻ آهي ته ڪراچي ۾ گئسون خارج ٿيڻ کي گهٽائڻ لاءِ 150 بدران 1500 برقي بسن جي ضرورت پوندي.
ياسر حسين چيو ته حڪومت کي گهرجي ته اليڪٽرڪ موٽر سائيڪلن ۽ اليڪٽرڪ رڪشا جي استعمال کي هٿي ڏيڻ لاءِ آسان فنانسنگ ذريعي آسان قرض فراهم ڪري.
