مشھود جوڻيجو
پاڪستان ۾ عورتن کي بااختيار بڻائڻ هڪ اهم مسئلو آهي، هڪ اهڙو ملڪ جيڪو روايتي طور پدرشاهي ۽ قدامت پسند رهيو آهي، چيلنجز ۽ رڪاوٽن جي باوجود، تازن سالن ۾ تعليم، شعور، ۽ صنفي برابري جي وڌندڙ سوچ جي ڪري عورتن جي بااختياريءَ جي طرف هڪ اهم تبديلي آئي آهي.
پاڪستان ۾ عورتن جي بااختياريءَ جي سڀ کان اهم شعوري ترقيءَ مان هڪ آهي، ملڪ ۾ ھر شعبي ۾ افرادي قوت ۾ عورتن جي وڌندڙ شموليت، ھلندڙ دور ۾ وڏي تعداد ۾ عورتون افرادي قوت ۾ داخل ٿي رهيون آهن، ۽ اڄ جي عورت روايتي صنفي رڪاوٽن کي ٽوڙيندي، ۽ ڪند ذھنيت کي للڪاري رھي آھي، ۽ عورتون اھو ثابت ڪرڻ ۾ ڪامياب ويون آھن ته عورتون صرف گهر جي ڪنڊ ۾ ويھي گھر جي رڌڻي ۽ صفائي ڪرڻ واري جيوت ناھي، پر اھو معاشي ۽ سماجي ترقي ۾ اھم ڪردار ادا ڪري سگھي ٿي، پر ان جي اثرائتي جھلڪ گھڻو ڪري شھري علائقن ۾ نظر اچي ٿي، جٿي عورت ڪاوربار سان گڏ ڊاڪٽر، وڪيل، انجنيئر، ۽ هٿياربند فوجن ۾ پنھنجي قابليت ثابت ڪري چڪيون آھن.
پاڪستان ۾ عورتن کي بااختيار بڻائڻ جو هڪ ٻيو اهم پاسو تعليم تائين رسائي آهي، تاريخي طور تي، عورتن کي تعليم کان محروم رکيو ويو آهي ۽ شادي ڪرڻ ۽ پنهنجن خاندانن جو خيال رکڻ لاء ننڍي عمر ۾ اسڪول ڇڏڻ تي مجبور ڪيو ويو آهي، بهرحال، اهو رجحان آهستي آهستي تبديل ٿي رهيو آهي، ۽ اڄڪلهه، گھڻي کان گھڻيون ڇوڪريون اسڪولن ۽ يونيورسٽين ۾ داخل ٿي رھيون آهن، حڪومت ڇوڪرين جي تعليم کي ھٿي ڏيڻ لاءِ قدم کنيا آهن، جهڙوڪ ڇوڪرين کي اسڪالرشپ ۽ وظيفو ڏيڻ ۽ ڏورانهن ۽ پسمانده علائقن ۾ اسڪول قائم ڪرڻ ۽ انھن کي تدريسي توڙي صحتمند سرگرمين ۾ شامل ڪرڻ اھم ھاڪاري عمل آھي.
پاڪستان ۾ سياست ۾ عورتن جي بدستور شموليت تيز ٿي چڪي آهي، 2018ع جي عام چونڊن ۾ 30 هزار کان وڌيڪ عورتن مختلف سيٽن تي چونڊ وڙهي ۽ عورتن نھ صرف قومي اسيمبلي جون چونڊون کٽيون، پر انھن کي مخصوص سيٽن تي اھميت ڏني ويئي، اھڙي ريت مڪاني چونڊن ۾ بھ عورتن کي چونڊن ۾ مقابلو ڪرڻ جا موقعا مليا، ٻئي طرف عورتون سماجي ۽ فلاحي سرگرمين ۾ سڀ کان اڳيان آھن، ۽ مارڪيٽنگ، ريسرچ ۽ آئي جي شعبي ۾ عورتن پنھنجو پاڻ ملھايو آھي ۽ سنڌ ۾ بھ عورتن ۾ شعوري آگھي تيزي سان وڌي رھي آھي ۽ عورتون مردن سان گڏ پنھنجي قابليت کي اجاڳر ڪري رھيون آھن ۽ ملڪي ۽ پنھنجي خانداني ترقي ۾ مثالي ڪردار ادا ڪن پيون، جيڪو صنفي برابري جي طرف هڪ اهم قدم آهي، جيڪو ثابت ڪري ٿو ته عورتون ملڪ جي سياسي ۽ معاشي مستقبل جي جوڙجڪ ۾ سرگرم ڪردار ادا ڪري رهيون آهن.
پاڪستان ۾ عورتن جي خلاف تشدد کي منهن ڏيڻ لاءِ پڻ قابل ذڪر ڪوششون ڪيون ويون آهن. حڪومت قانون متعارف ڪرايو آهي، جنھن موجب گهريلو تشدد ۽ غيرت جي نالي تي قتل کي جرم قرار ڏنو ويو آھي، ملڪ ۽ خاص طور تي سنڌ ۾ عورتن جو مختلف تنظيمون، سياسي پارٽيون ۽ سماجي ادارا ۽ عورت فائونڊيشن جهڙيون تنظيمون عورتن جي ترقي، بحالي ۽ شعوري اوسر لاءِ ڪم ڪري رهيون آهن ته جيئن انهن مسئلن بابت آگاهي پيدا ڪرڻ سان گڏ عورتن کي مدد فراهم ڪئي وڃي، ان هوندي به، انهن ھاڪري اڳڀراين جي باوجود، پاڪستان ۾ عورتن کي اڃا به اهم چئلينجن کي منهن ڏيڻو پوي ٿو، انهن جي خلاف ڪيترن ئي علائقن ۾ ناجائزين وارو رويو جاري آهي، خاص طور تي ازدواجي چونڊ جو اختيار، صحت جي سھولتن جي رسائي، وراثت، ۽ ملڪيت جا حق. سماج ۾ عورتن جي سرگرمين تي روڪ ٽوڪ جا روايتي رويا پڻ موجود آهن، ۽ عورتون اڪثر ڪري پنھنجي ۽ پنھنجي ٻارڙن جي باري ۾ فيصلن کان پري رکيون وينديون آھن، نتيجي ۾، پاڪستان ۾ عورتن جي بااختياريءَ جي حوالي سان اڳڀرائي ۾ ڪافي رنڊڪون اڃان به موجود آھن، ۽ اڃا ڪافي ڊگهو رستو طئي ڪرڻو آهي.
حڪومت، سول سوسائٽي جي تنظيمن ۽ فردن کي صنفي برابري کي ھٿي ڏيڻ ۽ زندگي جي سڀني شعبن ۾ عورتن کي بااختيار بڻائڻ ۾ ڪردار ادا ڪرڻو پوندو، خاص طور تي ڪٽنب جي مرد فردن کي ڪشادھ دلي ۽ اعتبار واري روش پيدا ڪرڻ پوندي، ان کان پوءِ ئي پاڪستان حقيقي طور تي پنهنجي پوري صلاحيت سان ترقي واري منزل تائين پهچي، هڪ خوشحال ۽ جامع سماج بڻجڻ جا پنهنجا مقصد حاصل ڪري سگهي ٿو.
