غلام مصطفي جمالياپوزيشن جي آل پارٽيز ڪانفرنس (اي پي سي) چاهي تنقيد هجي يا تعريف ليڪن ان جا ڪجهه اثر ضرور ٿيندا انڪري اي پي سي جي اهميت کان انڪار ڪرڻ مناسب نه هوندو چار يا پنج مختلف عنصر آهن ، اچو ته انهن ڳالهين بابت. اي پي سي اپوزيشن جو سڀ کان وڏو فائدو اهو ٿيو ته اها هڪ اڌ مئل ، بي جان اپوزيشن ۾ ئي فوت ٿي وئي جيڪا ٻيهر جاندار شڪل ۾ موٽي آئي آهي ۽ لڳي ٿو ته انهن وٽ زندگي ۽ ڊائنامزم جو احساس آهي. گذريل ٻن سالن ۾ اپوزيشن قيادت جو هي تمام وڏو سياسي اجتماع هو. هن ڀيري اپوزيشن جو مزاج وڌيڪ سنجيده ، جارحيت پسند نظر آيو انهن جو روڊ ميپ پڻ واضح آهي ۽ لڳي ٿو ته اهي سينيٽ اليڪشن يعني مارچ کان پهريان ملڪ ۾ سياسي بحران پيدا ڪرڻ چاهين ٿا. هڪ بحران جنهن جو نتيجو اسيمبليءَ جي تحليل ، نوان چونڊون يا گهٽ ۾ گهٽ تبديلي موجوده حڪومت جي شڪل ۽ فڪر ۾ آهي. جنهن مقصد جو اعلان ڪيو ويو آهي. اي پي سي بنيادي طور تي مسلم ليگ ن جي راءِ سان ڪوٺائي وئي هئي مسلم ليگ ن گذريل ٻن سالن ۾ سخت مونجهاري کي ٻن طريقن سان برداشت ڪري رهي آهي. ڪڏهن اهو لڳي ٿو ته ميان شهباز شريف جي سياست جي مفاهمت واري فارمولي تحت ختم ٿي ويندي ، ڪڏهن مريم نواز شريف پردي پويان سياسي ماحول ۾ اٿار پيدا ڪندي نظر ايندي آهي انڪري هن اي پي سي هي مونجهارو ختم ڪري ڇڏيو آهي ڇو ته هاڻي مسلم ليگ (ن) ۾ صرف ميان نواز شريف ۽ مريم نواز جو بيان اڳتي ٿيندو. ميان نواز شريف گهڻي وقت کانپوءِ ڳالهايو ، هن کليل ڳالهايو ۽ هن پنهنجا سياسي ڪارڊ ظاهر ڪيا. في الحال ، اسان اهو نٿا چئي سگھون ته سڀ ڪارڊ ظاهر ڪن ٿا ته انهن وٽ ڪجهه ڪارڊ پنهنجي سيني جي ويجهو رکڻ جي شهرت آهي. مسلم ليگ (ن) ويجهي مستقبل جي لاءِ پنهنجي حڪمت عملي طئي ڪري ڇڏي آهي. (ن) ليگ هڪ سياسي جنگ جي طرف وڃي رهي آهي. مسلم ليگ ن اهو ئي اعلان ڪيو آهي ، هاڻي انهن جي اڳواڻن جو عزم ، سياسي طاقت ، تنظيم ۽ ڪارڪنن جي جذبي جو هڪ وڏو امتحان آهي انڪري ڇا ن ليگ ڪجهه ڪندي يا ڇا اهي ڪافي ڪوشش کانپوءِ ڇتري جا حقدار بڻجندا يا وٽن پراڻو ئي تاثر هوندو ته ڇا به ٿي ڪم ته ساڳئي پراڻين پگهار تي ڪرڻو آهي برحال ٽنهي اختيارن مان هڪ جلد ظاهر ٿيندو.هن وقت جي ماحول مان لڳي ٿو ته شهباز شريف حيران ٿي ويو ، ان جي سياسي صلاحيت ۽ گرفت هاڻي خراب ٿيندي. گذريل ٻن سالن کان ، هو پنهنجو پنهنجو صلح ٿيل فارمولو هلائڻ جي ڪوشش ڪري رهيو آهي ۽ هر صرف تنقيد جو نشانو بڻيل آهي انجي باوجود به شهباز شريف صاحب پنهنجو سياسي انداز سان برقرار رکيو اچي ڇو ته شهباز شريف جي طرز سياست جي حاصلات مان هڪ اندازو اهو به آهي ته نواز شريف قيد ۾ هجڻ باوجود لنڊن پهچي ويو هو اها هڪ ڊيل هئي ڪنهن ڪير ڪرائي اهو به وقت ٻڌائيندو پر ان ۾ شهباز شريف جو سياسي ڪردار ضرور هو برحال انهن سڀني شين کي وڃڻ ڏيو ميان نواز شريف ٻاهر ويو ۽ ڪيترن ئي مهينن تائين سياسي ماحول ۾ خاموش رهيو ، ان جي غير موجودگي ۾ مريم نواز شريف ڪيترن مهينن تائين خاموشي جو پردو رکيو.پر ٻئي پاسي شهباز شريف مصالحي انداز جي باوجود به هوُ پنهنجي پٽ کي آزاد ڪڻ ۾ ناڪام رهيو ۽ ٻئ پاسي مريم نواز به ٻاهر نه وڃي سگهي ۽ مسلم ليگي اڳواڻن جي چوڌاري نيب جو دائرو تنگ ٿيندو رهيو جنهن ڪري شهباز شريف عمومي طور تي ناڪام ٿي ويو. هاڻي شهباز شريف جو مسلم ليگ ۾ ڪو فارمولا ناهي، ۽ هاڻ رڳو نواز شريف جي بيان بازي ۽ سياسي ايجنڊا غالب هوندي ، ڏسڻو اهو آهي ته شهباز شريف ان ويڙهه واري اعلان جنگ ۽ اسٽيبلشمينٽ ۾ ڪٿي ٿو بيهي ٻئي پاسي پيپلز پارٽي پنهنجا ڪارڊ عقلمند انداز سان ادا ڪيا آهن ۽ بهترين ترتيب ڏني ۽ ي پي سي جوب مکيه اسٽيج حاصل ڪيو ۽ ميان نواز شريف کي جذباتي تقرير ڪرڻ جو موقعو ڏنو ويو.پر ٻنهي پارٽين وٽ پراڻيون غلطيون ورجائڻ جي گنجائش موجود ئي ناهي.اي پي سي ۾ زرداري به ڀٽو ٿيڻ چاهيو ۽ هڪ شعوري تقرير ڪئي. هن لفظن جون ڪي به حدون پار نه ڪيون هيون انڪري ڪجهه تجزيو ڪندڙن جو خيال آهي ته پيپلز پارٽي پنهنجي بارگيننگ پاور کي بهتر ڪري ڇڏيو آهي. هن حڪمران قوتن کي پيغام ڏنو ته اسان انتها ۽ اڪيلا بلڪل به ناهيون پر موجوده پيپلز پارٽي جي نظام ۾ ڪجهه خاميون ضرور آهن پ پ جي هن وقت سنڌ ۾ حڪومت آهي پر سنڌ جي معاشي نظام بلڪل به زيرو آهي جڏهن ته پ پ جي سنڌ ۾ حڪومت هجڻ ڪري پيپلزپارٽي کي سينيٽ جي چونڊن ۾ گهڻو نقصان نه ٿيندو ، هو سنڌ اسيمبلي مان سيٽون حاصل ڪري وٺندي ،هن ڀيري کيس ساڳئي تعداد واريون سيٽون ملنديون انڪري اندازو آهي ته پيپلزپارٽي احتجاجي ريلي ۾ ته ضرور ويندي پر سسٽم کي هيٺ ڪيرائڻ لاهڻ ۾ اڳيان نه هوندي “زرداري” ڳالهائين تائين محدود هوندو پر مولانا فضل الرحمان جون به خواهشون پوريون نه ٿينديون.هو چاهيي ٿو ته اپوزيشن فوري طور جنگ جي انتهائي مرحلي تائين پهچي انڪري هن اسيمبلين جي استعيفيٰ جو مطالبو ڪيو پر اهو قبول نه ڪيو ويو. مولانا فضل الرحمان واحد شخص آهي ، جيڪو پهرين ڏينهن کان هن نظام کي خراب ڪرڻ جي ڪوششن ۾ رڌل آهي. هن جو غير لچڪدار انتهاپسند موقف ماڻهن کي تمام گهٽ متاثر ڪري سگهيو ڇو ته هو پاڻ هن وقت اسيمبلين کان ٻاهر آهي مولانا جي سياست جا پويان ڪجهه سال تمام خراب گذريا آهن جنهن ڪري مولانا کي مطعمين ڪرڻ ۾ دير لڳندي، پر اپوزيشن جيڀ هڪ احتجاجي تحريڪ طرف وڌي رهي آهي. هن جون اکيون جنوري تي آهن ٿڌي موسم ۾ لانگ مارچ ۽ ڌرڻو ڪيترو عملي آهي؟ٻئي قومپرست پارٽيون اي پي سي جو حصو هيون پر اختر مينگل بيماري سبب شامل نه ٿي سگهيو. مسٽر مينگل فوري تصادم کان بچڻ جي ڪوشش ڪئي آهي. محمود اچڪزئي صاحب بلوچستان ۾ ، خيبر پختون خواهه اي اين پي ۾ بدترين شڪست کاڌي هو ، هو اليڪشن ۾ زخمي ٿيو جنهن سبب نه آيو پر ڪنهن به ريت هو نواز شريف جو سياسي اتحادي آهي ، هاڻ شيرپائو صاحب پڻ ساڳئي قطار ۾ بيٺل آهي. جماعت اسلامي اپوزيشن ۾ آهي ، پر اي پي سي ۾ شامل نه ٿيو. جماعت اسلامي ايم ايم اي جي هاڻوڪي مہم مان گهڻو سکيو آهي انڪري هو هاڻي پنهنجي طريقي سان سياست ڪرڻ چاهي ٿي. هو نه حڪومت جو حصو آهن ۽ نه اتحادي جو حصو آهن جيڪي حڪومت جو تختو اونڌو ڪرڻ چاهين ٿا. اي پي سي جو مقصد سندس حڪومت جو تختو اونڌو ڪرڻ آهي پر اهو اجتماع پڻ پي ٽي آئي کي ٻه فائدا کڻي ويو. عمران خان ، تمام سٺي سياسي رٿابندي ۾ ، نواز شريف جي تقرير کي سڌي نشر ڪرڻ جي اجازت ڏني ، اهو ن ليگ پاڻ لاءِ غير متوقع هو. نواز شريف کي هڪ سيڪڙو به اها اميد نه هئي ته اها تقرير سڌي نشر ڪئي ويندي.ان جي تقرير کان پوءِ عمران خان ۽ ان جا سياسي ۽ ”غير سياسي اتحادي“ هڪ ئي پيج تي آيا. اي پي سي کي ناڪام ڪرڻ ۽ ان جو احتجاجي تحريڪ هاڻي صرف عمران خان جو مسئلو ناهي. پر وزيراعظم ۽ ان جي ساٿين کي جهڳڙو ڪرڻ کان پاسو ڪرڻ گهرجي. سياسي طور تي اپوزيشن کي شڪست سان شڪست ڏيو. سياست جي ايجادن جا هزار نقصان آهن ، هڪڙو فائدو اهو به آهي ته اندروني اختلافن جي ختم ٿيڻ سان ، ڪارڪنن تي الزام مڙيا ويندا آهن ، اهو نه رڳو اپوزيشن سان گڏ ، پر حڪمران ڌر سان به ٿيندو. ٻيو نڪتو حڪومت جي حق ۾ هوندو ته اپوزيشن ايم ايل اي ايتري جلدي چونڊجڻ لاءِ راضي نه ٿيندي ۽ ڪروڙين رپيا خرچ ڪري سگهندا. سندن رڳو هڪ خواهش هوندي ته اهو نظام وڌيڪ دير تائين قائم نه رهي ۽ اڃا وڌيڪ ٻن سالن تائين جاري رهي ، هڪ ممڪن اپوزيشن تحريڪ جو بالواسطه فائدو حڪومت لاءِ ٿي سگهي ٿو ته هو سياسي چئلينج کي قبول ڪري ۽ پنهنجي گورننس کي بهتر بڻائي. جيڪڏهن مخالف ڌر مضبوط نه آهي.جيتوڻيڪ معاشي صورتحال خراب آهي ، پر ايندڙ ڏينهن ۾ وزيراعظم کي عوام لاءِ رليف پيڪيج جو انتظام ڪرڻو پوندو. جيڪڏهن توهان کنڊ ۽ اٽو سستا نٿا ڪري سگهو ، پوءِ پيٽرول جي قيمت گهٽايو ، يوٽيليٽي بل گهٽايو .اگر توهان اهو ڪيو ته شايد ئي حڪومت بچي وڃي.
