غلام مصطفي جمالي
آل پارٽيز ڪانفرنس ملڪ جي موجوه واري سياست کي هٽو بچو جي شور ۾ تبديل ڪري ڇڏي آهي.حڪومتي حلقن ۽ حڪومت کي يقين هو احتساب ۽ احتساب جو خوف ڪنهن کي به پنهنجو آواز بلند نه ڪرڻ ڏيندو.اي پي سي رڳو هڪ نمائش هوندي ۽ ان کانپوءِ فوراً سڀئي سرگرميون رڪجي وينديون ۽ هر ڪو پنهنجو پنهنجو گس وٺندو.وزير اعظم ۽ سندس ٽيم بار بار اهو اعلان ڪري رهي هئي ته اهو هاڻي اپوزيشن جي لاءِ تباهه ڪندڙ مرحلو هوندو جڏهن ته شيخ رشيد ته ايتري حد تائين به چيو تهناهي جلد نااهل ۽ ناڪام جي ويندا ۽ کين جيل موڪليو ويندو.!جنهن بيان مان اهو صاف ظاهر هوُ ته ثاقب نثار جو ”سونهري دور“ اڳ جي ڀيٽ ۾ وڌيڪ شدت سان موٽي ويندو.! ۽ موجوده نظام اڻ وڻندڙ عنصرن جي لاءِ زندگي ڏکيو بڻائي ڇڏيندو.انڪري ڪافي تجزيڪارن جو اهو به خيال آهي ته عمران جي حڪومت هلندي پر ايندڙ اٺن سالن تائين ڊوڙيندي ڀلي اها حڪومت انساني زندگي کي زنده رهڻ نه ڏي.؟ڇو ته منصوبو اڃا ساڳيو آهي ڇو هاڻي اها تصديق ٿي وئي آهي. ڪجهه ڏينهن اڳ اڳوڻي وزيراعظم نواز شريف جي هڪ اهم نمائندي فوجي قيادت سان ملاقات ڪئي ، مسلم ليگ ن چيو. هاڻ اهي عام سياسي سرگرميون شروع ڪرڻ کانسواءِ نٿا رهي سگهن جڏهن ته اها به حقيقت آهي جنهن کان انڪار نه ٿو ڪري سگهجي ته پي ٽي آءِ حڪومت هر ميدان ۾ مسلسل ناڪام رهي آهي جڏهن ته سندس اميدوار هاڻ ٻين سياسي پارٽين کي ڏسي رهيا آهن پر انهن کي انتقامي ڪارروائي ذريعي سياست ڪرڻ کان روڪيو پيو وڃي. قيادت واضح ڪري ڇڏيو آهي ته اهو حڪومت جيڪو ڪجهه ڪندي ۽ ڪنهن کي به رڪاوٽ جو موقعو نه ڏنو ويندو ، تنهن ڪري اها ملاقات مسلم ليگ (ن) جي حق ۾ نتيجو نه نڪتو ، جيتوڻيڪ ان سلسلي ۾ متضاد دعوائون ڪيون پيون ويون انڪري ڊي جي آءِ ايس پي آر کي وضاحت لاءِ اڳتي اچڻو پيو ۽ چيو ويو ته حڪومت اها ئي رهندي جنهن کانپوءِ ملاقات ڪندڙ مسلم ليگ ن جي اڳواڻ محمد زبير پنهنجي موقف کي تبديل ڪرڻو پيو.، اها هڪ ڏاڍي افسوسناڪ صورتحال آهي ۽ شايد تاريخ ۾ پهريون ڀيرو ائين ٿيو هجي تجزيه نگار ان سموري مسئلي کي هاڻوڪي سياسي پيش رفت جي تناظر ۾ ڏسي رهيا آهن. آل پارٽيز ڪانفرنس ان وقت پريشان ٿي وئي هئي جڏهن معلوم ٿيو ته نواز شريف جيڪو علاج لاءِ لنڊن ۾ آهي ، وڊيو لنڪ ذريعي جلسي کي خطاب ڪندو ، ٻه ڏينهن اڳ ، اهو واضح نه هو ته مريم نواز به ڪانفرنس ۾ شرڪت ڪري ٿي يا نه جڏهن ته ٻڌايو ته اهو ئي پئي ويو ته شهباز شريف پنهنجي اڳواڻن جو هڪ وفد سان گڏ شرڪت ڪندو پر ميان نواز شريف جي تقرير جي اعلان کانپوءِ صورتحال تبديل ٿي ۽ اهو بج معلوم ٿيو ته اڳوڻو صدر آصف علي زرداري ڪراچي کان هڪ وڊيو لنڪ ڪانفرنس کي به خطاب ڪندو. اعلان ڪيو ويو ته ۽ جڏهن نواز شريف جي تقرير نشر ڪئي وئي ته پيمرا جلد حرڪت ۾ آيو ،جڏهن ته انکان پهرين تنظمين پيارا سموري ڪوريج سوشل ميڊيا تي ڏيکارڻ جو بندوبست ڪري ڇڏيو هو جنهن ڪري حڪومت اهو به محسوس ڪيو ته تقرير روڪي نه ٿو سگهجي انڪري جو پاڪستان جي ڪيترائي چينل اڳ ئي چئي چڪا هئا ته اهي ٽيلي ويزن تي تقرير کي ضرور نشر ڪندا ڀلي ڇا به ٿي.انڪري ميانبنواز شريف جي تقرير بابت جيڪو به خيال هون اهو وڌيڪ سخت ثابت ٿيو.سابق وزيراعظم پاڪستان جي سول سيٽ اپ ۽ وزيراعظم عمران خان کي نظرانداز ڪندي ، رڳو اسٽيبلشمينٽ کي خطاب ڪيو ۽ هن انهن کي جوابده قرار ڏيڻ جو عزم ڪيو ۽ سڀني اپوزيشن جي پارٽين کي به سمجهايو ته اهي سڀئي صرف اسٽيبلشمينٽ کي منهن ڏئي رهيا آهن نيب ، عدالتون ، ايف آءِ اي ، اينٽي نارڪوٽيڪس فورس ۽ پوليس صرف هٿيار آهن. 11 جماعتي اتحاد کي پاڪستان ڊيموڪريٽڪ موومينٽ (پي ڊي ايم) قرار ڏنو ويو آهي ، اهو ڪشمير سميت سڀني گهريلو ، پرڏيهي ۽ معاشي پاليسين کي رد ڪري چڪو آهي ، ۽ هنن وزيراعظم جي فوري طور تي استعيفيٰ جو مطالبو ڪري ڇڏيو آهي ۽ احتساب جو مطالبو ڪيو. هن آڪٽوبر کان سڄي ملڪ ۾ ريلين جو اعلان ڪيو ويو آهي ، ڊسمبر ۾ احتجاج ۽ ملڪ گير احتجاج ڪرڻ ۽ جنوري ۾ اسلام آباد ڏانهن هڪ فيصلاتي لانگ مارچ ڪرڻ جو پڻ اعلان ڪيو ويو آهي اهڙن سخت بيانن ۽ اي پي سي ڪانفرنس کانپوءِ حڪومتي حلقن ۾ انتشار جا ڪيترائي سبب بڻيا ، اسٽيبلشمنٽ به سخت ناراض هئي ڪانفرنس کان پهرين ڪجهه ڏينهن اڳ پارلياماني پارٽين جي وفود ۽ فوجي اهلڪارن جي وچ ۾ ملاقات پڻ ٿي هئي.جڏهن ته شيخ رشيد ۽ ڪجهه ”سرڪاري“ اينڪرز ۽ اينڪرز اهو تاثر ڏيڻ جي ڪوشش ڪئي ته هر ڪو پنهنجي پاڻ تي معافي وٺڻ لاءِ ويو هجي، معاملو اڳتي وڌيو ۽ ٻئي طرف اجلاس ۾ موجود اپوزيشن سياستدانن پڻ اهو اشارو ڏيڻ شروع ڪيو ته شيخ رشيد اجلاس بابت غلط پروپيگنڊا هلائي رهيو آهي. اهو چوڻ ڪافي آهي ته گلگت بلتستان کي الڳ صوبو بڻائڻ جي لاءِ هڪ آئيني ترميم آڻڻ جي ڳالهه ڪئي وئي ، مخالف ڌر جي سياستدانن چيو ته اتي چونڊون ٿيڻ واريون آهن ،سياستدانن جي مطابق ته اتي دھاندلي نه ٿيڻ گهرجي. آل پارٽيز ڪانفرنس جي اعلان کان پوءِ اها ملاقات پڻ پس منظر ۾ ٿي وئي هاڻ هڪ نئين صورتحال ۽ نوان حالات آهن پاڪستان ڊيموڪريٽڪ موومينٽ ۾ ٻه وڏيون پارٽيون ماضي ۾ هڪ ٻئي تي ڀروسو ڪنديون آيون آهن ۽ انهن جي پاڻ ۾ ملاقات نه ڪرڻ بابت مولانا فضل الرحمان ٻنهي بابت شڪايت ڪندو رهيو آهي ، اسٽيبلشمنٽ سان فيصلائتي جنگ جو پهريون موقعو 2018 جي چونڊن کانپوءِ فوراً سامهون آيو جڏهن مولانا فضل الرحمان کي صلاح ڏني ته هن ايوانن ۾ نه وڃو ۽ بدترين دھاندلي خلاف تحريڪ شروع ڪيو پر مسلم ليگ (ن) نه مڃي. پيپلزپارٽي انهن سان گڏ هئي جن وقت حڪومت ٺاهي، جيڪڏهن مولانا جي ڳالهه کي هن وقت مڃيو وڃي ها ، جعلي چونڊن جي ڳالهه شروع ۾ ئي ناڪاره ٿي سگهي ها. نواز شريف ان وقت جيل ۾ هو ، لنڊن روانو ٿيڻ کان اڳ نظربندي دوران هن اعتراف ڪيو ته اسان مولانا ڳالهه نه مڃي ڪري وڏي غلطي ڪئي آهي، پر اهو موقعو به آيو جڏهن جي يو آءِ سان گڏ لکين نظرياتي ۽ ڪارڪنن سان گڏ اسلام آباد مارچ ڪيو.مولانا اسلام آباد ۾ ڌرڻي لاءِ عوام کي سڏايو ويو هڪ طرف حڪمران حلقن انهن کي انهي کي ناڪام ڪرڻ جي ڪوشش ڪئي ٽئي طرف پاڪستان پيپلز پارٽي ۽ مسلم ليگ ن ان موقعي تي ٻاهر هليا ويا ڇو ته انهن کي خبر هئي ته اهو قابلو سڌي ريت اسٽيبلشمينٽ سان آهي مارچ شروع ٿيڻ کان پهرينساڳي پراڻي ايجنٽ طور پراڻو راڳ کيڏيو ويو .وزيراعظم ۽ وزيرن سان گڏ رياستي سوشل ميڊيا به متحرڪ هئي. مسلم ليگ ق جا سينيئر اڳواڻ چوڌري شجاعت ۽ پروپوزل الهي کي به ميدان ۾ لاٿو.مولانا فضل الرحمان کي فوري جواب ڏنو پر معاملو هاڻ اڳ جهڙو ناهي انڪري سوال آهي ته هاڻ ڇا ٿيندو. ؟ جيڪڏهن اهو اتحاد پنهنجي فيصلن تي قائم رهيو ۽ احتجاج جي طرف روانو ٿيو ته ان کي روڪڻ تمام گهڻو مشڪل ٿي ويندو احتجاجن ملڪ ۾ معاشي کي پڻ خراب ڪيو آهي ، عوام جي سهولتن جي عدم دستيابي ، سرزنش واري ميڊيا ، آزاد ججن جي خلاف ڪارروائي جي ماحول پيدا ڪيو آهي. مخالف ڌر پارٽين جو چوڻ آهي ته سياسي بدامني ، خراب حڪمراني ، اڳتي وڌڻ وارو جرم ، انصاف جو غير منصفاڻو نظام ۽ طاقت جو نقصان صرف فڪر تي ڀاڙيندو آهي. سالمیت کي خطرو ٿي سگھي ٿو جيڪڏھن اقتصادي خودمختاري کي خطرو ھجي.ان نظام کي وڌيڪ وقت ڏيڻ پنھنجي ھٿن سان آفت کي دعوت ڏيڻ جي برابر آھي.انڪري آڪٽوبر جو مھينو اهم آھي ملاقاتون شروع ٿيون چڪيون آهن جنهن ڪجھ اھڙا غير روايتي مطالبا جنم وٺي سگھي ٿو. بال هاڻي حزب اختلاف جي عدالت ۾ آهي انهي حد تائين جو سياسي ماحول کي گرم ڪرڻو پوندو.حڪومت وٽ ساڳيا پراڻا هٿيار ڪيس ، جيل ، نيب ۽ موجود آهي ۽ هتي”قاعدو“ فارمولا پڻ آهي.مختلف معاملو اهو آهي ته انهن ٻن فارمولن کي مخالف ڌر جي ٻن سالن ۾ آزمايو وڃي. اچو ته هڪ طرف اسٽيبلشمينٽ ملڪ جي نظام تي پنهنجي گرفت مضبوط ڪرڻ جي ڪوشش ڪري رهي آهي ته ٻئي طرف نواز شريف ۽ آصف زرداري ، مولانا فضل الرحمان حڪومت ڪرائڻ جي جي ڪوششن ۾ ڌرل آهن جڏهن ماضي جي ناڪامين مان سکندي وٺن هن وقت حربا مظبوط آهن. اهو سڀ اوچتو ئي ٿيو.هن وقت چيو پيو وڃي ته اسٽيبلشمينٽ جو هميشه پلان بي آهي ، هن ڀيري اپوزيشن جو به پنهنجو پلان بي آهي اصل ۾ اپوزيشن وٽ هاڻ واپسي جو رستو ناهي. اپوزيشن پارٽين اعلان ڪيل شيڊول مطابق پنهنجن مطالبن کي پورو ڪرڻ لاءِ احتجاج شروع ڪرڻ جو اعلان ڪيو آهي ٻئي طرف مولانا فضل الرحمان کي آل پارٽيز ڪانفرنس کانپوءِ فوري طور تي نيب پيش ٿيڻ جو اعلان ڪيو آهي ، جي يو آءِ جو چوڻ آهي ته جيڪڏهن مولانا ظاهر پيش ٿيو ته هڪ لک ڪارڪن ان سان گڏ هلنداسين هاڻ انهي حد تائين سنگين ٿي ويو آهي جنهن مان ڪو نه ڪو نتيجو نڪرڻ جي بوءُ اچي پئي.
