جنرل عاصم منير کان ڪجهه سوال

.

اسان وٽ روايت رهي آهي ته آرمي چيف جي رٽائر ٿيڻ کان پوءِ ئي ڳالهائيندڙن جي زبانن تان لاڪ هٽايا ويندا آهن ۽ اديبن جي قلم کي لکڻ جي اجازت ملي ويندي آهي. پر توهان جي رٽائرمينٽ کان اڳ، هڪ پاڪستاني شهري جي حيثيت ۾، مان توهان کان ڪجهه سوال پڇڻ جي جرئت ڪريان ٿو.
ماضيءَ ۾ جن ليکڪن ائين ڪرڻ جي جرئت ڪئي آهي، انهن مان ڪجهه به سٺو نه نڪتو آهي. ڪجهه انهن جا سافٽ ويئر اپڊيٽ ڪيا هئا يا ڪجهه اتر وارن علائقن جي سفرن تي موڪليا ويا هئا. هي لکڻي ان خوف ۽ انديشي جي اثر کان ٻاهر آهي. ڇاڪاڻ ته جيڪڏهن وقت تي سچ نه ڳالهايو وڃي ته پوءِ ان جو وقت ڪوڙ ئي رهي ٿو.
هن لکڻ جو مقصد نه ته پنهنجي اداري تي تنقيد ڪرڻ آهي، نه ئي سرحد تي بيٺا سپاهين جي حوصلا افزائي ڪرڻ آهي، نه ڪنهن قسم جو دفاع ڪرڻ آهي ۽ نه ئي ڪنهن مجرم جي شڪايت آهي. هي مضمون ڪو سوال نه پر سوالن جو مجموعو آهي. اهو سوال منهنجو حق آهي. جواب توهان جي پسند آهي. مان جواب تي اصرار نه ڪندس، پر آخري دم تائين پنهنجي سوال تي اصرار ضرور ڪندس. هي منهنجو اختيار آهي.
اهڙا ڪيترائي سوال پارليامينٽ کان پڇڻ گهرجن، پر ڇا چئجي ته هن ملڪ جو ماضي گواهه آهي ته هتي فوج ئي پارليامينٽ هئي ۽ هن اداري کي به آئين سمجهيو ويندو هو. عملي طور تي حالت اها آهي ته ’خود کوزا، خود کوزا گر، ڳڙهي گل کوزا‘.
توهان کان بهتر ڪير ڄاڻي ٿو ته هن ملڪ ۾ جمهوريت جا ڪيترا سال ۽ آمريت جا ڪارا ڪڪر ڪيترا سال رهيا؟ ڪيترا سال خوف ۾ گذريا ۽ ڪيترا ڏهاڙا ظلم ۾ گذريا؟ هن ملڪ ۾ جمهوريت کي ڪڏهن به پنڻ نه ڏنو ويو. جمهوري ادارن جو احترام ڪڏهن به نه رهڻ ڏنو ويو. پارليامينٽ کي هميشه نظر انداز ڪيو ويو. عوامي نمائندن جو مذاق اڏايو ويو. هر آمر هن ملڪ ۾ پنهنجي مفاد لاءِ جنگ وڙهيو ۽ ”ناموس وطن“ جو نالو ورتو. هن جرئت پاڪ سرزمين کي نقصان پهچايو آهي جنهن جو ازالو يا ازالو نه ٿي سگهي.
توهان کي خبر آهي ته توهان جي ملڪ ۾ هر جمهوري دور آمريت جي اثر هيٺ رهيو. جڏهن انهن ان اثر مان نڪرڻ جي ڪوشش ڪئي ته آمريت وري مسلط ڪئي وئي. سياسي اڳواڻ آمرن خلاف وڙهندي پنهنجي جان جي جنگ هارائي ويا. جلاوطن ڪيا ويا. غداري جا ڪوڙا الزام لڳايا ويا ۽ ڪفر جا فتوا ڏنا ويا. پر وقت ڏيکاريو آهي ته بقا جمهوريت ۾ آهي نه آمريت ۾. اتي هميشه عوام جي حڪومت آهي.
آمريت هتي نوان روپ اختيار ڪندي رهي. عوام جي جمهوري ۽ انساني حقن جي ڀڃڪڙي ٿيندي رهي.
نئون موڙ اهو آهي ته هڪ هائبرڊ سسٽم ٺاهيو ويو جڏهن دل آمريت سان ڀريل هئي. اهڙو نظام جنهن ۾ نامعلوم ماڻهن جي حڪمراني ۽ عمران خان جو چهرو. هڪ ڪٺ پتلي ٺاهي وئي جيڪا اشارن تي رقص ڪندي، صرف وزيراعظم جو نالو رکيو ويو، ۽ ڪم ٻئي هنڌ ڏيکاريو ويو. هائبرڊ سسٽم جو تجربو به ماضي جي مارشل لاز وانگر ناڪام رهيو. پر هن ڀيري ملڪ کي جيڪو نقصان ٿيو آهي اهو ناقابل تلافي آهي. ملڪ جي عزت، حرمت ۽ وقار هڪ تجربي سان سامهون اچي ويو
هن لکڻي ۾ اوهان کي مخاطب ڪرڻ جو مقصد صرف اهو آهي ته اوهان ان ملڪ جي وفاداريءَ جو حلف کنيو، جيڪو اتفاق سان اوهان کان اڳ هر آرمي چيف ورتو هو. هر آرمي چيف کي اهو موقعو نه مليو جيڪو توهان وٽ آهي. جيڪڏهن توهان چاهيو ته ماضي جي غلطي کي درست ڪري سگهو ٿا. ان سلسلي ۾ ڪجهه سوال آهن. ڪجھ گذارشون آھن.
توهان ۽ توهان جي تنظيم اوچتو قوم سان غير جانبدار رهڻ جو واعدو ڪيو، پر سوال اهو آهي ته ڇا غير جانبداري صرف هڪ نعرو آهي يا توهان واقعي عوام جي خودمختياري تي يقين رکو ٿا؟
ڇا اهو حتمي فيصلو اوهان جي دور ۾ ٿيندو ته هن ملڪ ۾ ڪڏهن به مارشل لا لاڳو نه ٿيندي يا هائبرڊ سسٽم قائم ڪيو ويندو؟
ڇا پاڪستان جي عوام ھائبرڊ سسٽم جي نالي تي ھن ملڪ کي دوکي ڏيڻ وارن جي سزا ڏسندي؟
ڇا توهان جي تنظيم جا اهي ماڻهو جمهوريت جي توهين ڪرڻ تي جيل ويندا؟
ڇا انهن ماڻهن کي سزا ملندي، جيڪي بينچ تي ويهڻ وقت جنرلن جي فون تي انصاف کي لتاڙيندا رهندا آهن؟
ڇا انهن ماڻهن کي سزا ملندي، جيڪي ججن جي گهرن تائين پهچي انهن سان ناانصافيون ڪندا رهيا؟
ڇا انهن ماڻهن کي عوام جي سامهون آندو ويندو جيڪي هن هائبرڊ سسٽم جي نالي تي هن سماج ۾ نفرتون پکيڙي رهيا آهن ۽ سياستدانن کي احتساب جي نالي تي جيلن ۾ ڌڪي رهيا آهن؟
ڇا انهن آفيسرن کي سزا نه ملڻ گهرجي جيڪي عمران خان سان گڏ ان اداري جي بي عزتي ڪندا رهيا جن جي رزق مان پنهنجي ٻارن کي پاليو؟
ڇا اهي ڪردار جن هن ملڪ جي مقدس آئين کي بي اعتمادي واري رات پنهنجي پيرن هيٺان لتاڙيو، انهن کي سبق نه ملڻ گهرجي؟
فوج جي حمايت سان آيل عمران خان کي فوج جي توهين ڪرڻ تي ڪنهن به قسم جي تاڪيد کي منهن ڏيڻو پوندو؟
ڇا عدليه ۾ غير آئيني ماڻهن خلاف ڪريڪ ڊائون ٿيندو يا کين اثاثا قرار ڏئي معافي ڏني ويندي؟
ڇا انهن کي شٽ اپ ڪال ڏني ويندي جيڪي اڃا تائين مارشل لا جي ڪنن ۾ سرگوشيون ڪري رهيا آهن؟
ڇا هن ملڪ مان ايجنسين جي مدد سان پارليامينٽ کي تاريڪ ڪرڻ جي روايت ختم ٿي ويندي؟
ڇا عمران خان هن ملڪ جي عوام جي ذهنن ۾ فوج خلاف نفرت پکيڙيندڙن کي گرفتار ڪيو ويندو؟ يا اهي مستقبل جي حڪومتن لاءِ خطرو بڻجي رهجي ويندا؟
ڇا توهان واڌ ويجهه جي بدصورت روايت کي ختم ڪندا؟
هي منهنجا ڪجهه سوال آهن، مون کي جواب جي ضرورت ناهي، منهنجو جواب صرف هن آيت جو هڪ مثال آهي:
اثر کرے نہ کرے سن تو لے میری فریاد
نہیں ہے داد کا طالب یہ بندۂ آزاد

بهرحال، اهو ياد رکڻ گهرجي ته اهو سوال هاڻي پاڪ سرزمين جي ٻار جي زبان تي آهي. هن لکڻيءَ ذريعي اوهان کي ٻڌائڻ جو ارادو اهو هو ته جيڪڏهن هن ملڪ جي عوام کي گهڻي دير تائين انهن سوالن جا جواب نه مليا ته پوءِ عوام جي ذهنن ۾ پکڙيل خاموشيءَ جو لاوا هڪ ڏينهن ڦاٽندو. هڪ ٻرندڙ جبل.